شیوه امام(علیه السلام) در بخشش طوری بود که حتی کسی که مورد جود امام رضا)علیه السلام) قرارمی گرفت ،ذره ای احساس شرمندگی نکند . نقل شده که ایشان در مجلسی با یاران خود مشغول صحبت کردند بودند. جمعیت زیادی درآن مجلس حضورداشتند که ناگهان مردی بلند قامت وگندمگون وارد مجلس شد وبه حضرت سلام کرد وگفت: من مردی از دوستان پدران ونیاکان شما هستم . از حج برمی گشتم که خرجی خودراگم کردم ،‌اگر شما به من کمک نمائید تا به وطنم  برسم پولی که شما به من می دهی ، از طرفتان صدقه خواهم داد. حضرت فرمودند : بنشین. بعد از مدتی که جمعیت پراکنده شدند وجز عده ی کمی باقی نماندند امام به اتاقشان می روند وبعد از مدت کمی بازگشتند ودستشان رااز بالای در بیرون آوردند وپرسیدند آن مرد کجاست ؟ مرد جواب داد من در حضورشما هستم. ایشان فرمودند: این دویست اشرفی را بگیروخرج کن ، لزومی ندارد که از طرف من صدقه بدهی از نزد من خارج شو تا ترا نبینم وتو نیز مرا نبینی . بعد از رفتن آن مرد، فردی که درآنجا حضورداشت به امام رضا)علیه السلام) عرض کرد: شما نسبت به این شخص احسان وبخشش نمودید. علت اینکه فرمودید تا شما او رانبینید واو شما را نبیند چیست؟ ایشان فرمودند: از ترس اینکه مبادا شرمندگی در صورت او ببینم آیا از رسول خدا(صلی الله علیه واله) شنیده اید که فرمودند : حسنه مخفیانه با هزار حج برابر است.⁴¹ این عمل امام (علیه السلام) ما رامتوجه مطلبی می کند وآن اینکه اگر انسان وقتی چیزی به بینوایی یا سائلی می دهد بخشش نیست بلکه شکر نعمتی است که خداوند به او داده است . انسان تا موقعی که حقوق واجبش رانپرداخته در خطر  بزرگی قراردارد بخشش امام بخاطر دوستی کردن با دیگران نیست بلکه بخاطر شکر کردن  نعمت های خداوند است که به ایشان داده است.

 همچنین نقل شده است شخصی به حضرت علی ابن موسی الرضا)علیه السلام) گفت: به قدرجوانمردی خودتان به من عطا وبخشش کنید . ایشان فرمودند: این اندازه برای من مقدور نخواهد شد. او گفت : پس به اندازه مروت من عطا کن . حضرت فرمودند: این مقدار ممکن می شود پس ازاین جریان به غلام خودشان دستوردادند تا مبلغ 200 اشرفی به او بدهند.⁴²

 علاوه برنیازمندان ،سخاوت امام رضا)علیه السلام) شامل حال شاعران ودوستداران تواضع امام رضا چنان زیادبود که زمانی که برای آن حضرت غذامی آوردند.

 ایشان غلامان و خادمان و حتی دربان و نگهبان را بر سر سفره می نشاندند و با آنها غذا می خوردند. همچنین نقل شده زمانی که آن حضرت تنها می شدند همه خادمان و غلامان خوشان را از کوچک و بزرگ جمع می کردند و با آنان سخن می گفتند و با آنها انس می گرفتند به طوری که غلامان آن حضرت هیچ ترسی از ارباب و مولای خود نداشتند.⁴³

 تواضع امام به اندازه ای بودکه بعضی مواقع مردم ایشان را نمی شناختندو از افراد معمولی تمییز نمی دادند . نقل شده است که روزی ایشان وارد حمامی می شوند مردی آن جا بود که ایشان را نمی شناخت به امام می گوید بیا مرا مشت ومال بده. حضرت شروع به مالیدن دست وپای او کردند زمانی که ایشان را شناخت عذر خواهی کرد ولی امام او را دلداری دادند.⁴⁴

 ادب و تواضع امام رضا )علیه السلام) نسبت به دیگران به اندازه ای بود که اگر فردی بر امام وارد می شد ایشان به خاطر احترام گذاشتن به آن فرد از جایشان بر می خاستند و او را در مناسبت ترین مکانها جا می دادند.⁴⁵

طاهره بهره مند

پی نوشت ها:

-1ر.ک. مجلسی،محمد باقر،بحارالنوار،ج49،ص101 -100

 -2ر.ک. مجلسی،محمد باقر،بحارالنوار،ج49،ص100

3-ر. محمد ، امین، سیره معصومان ، علی حجتی کرمانی ، ص 149

- 4ر.ک: محمد باقر، مجلسی ، بحارالانوار، ج 49 ، ص 99 ، محمد جواد ، فضل الله ، تحلیل اززندگی امام رضا علیه السلام ، ص 43

-5محمد جواد فضل الله ، تحلیلی اززندگانی اما م ضا علیه السلام ، ص 45