امامان با مردم نشست و برخاست داشتند و در تعاملات اجتماعی به نیکوترین صورت با آنان برخورد می نمودند . این سیره چنان نیکو بود که با الگو قرار دادن آنان ما می توانیم روش صحیح برخورد اسلامی با افراد گوناگون را بیاموزیم.

با بررسی آِیات در می یابیم برخورد با انسانهای مختلف باید هماهنگ و متناسب با روحیه آنها باشد خداوند عزوجل در قرآن فرموده است:

 محمد رسول الله و الذین معه اشدا علی الکفار رحماء بینهم¹  

 محمد فرستاده خداست و کسانی که با اوهستند در برابر کفار سخت و شدید و در میان خود مهربانند

 در آیه دیگری چنین فرموده:

 یا ایها النبی جاهد الکفار و المنافقین و اغلظ علیهم²

 ای پیامبر با کافران و مجاهدان جهاد کن و بر آنها سخت بگیر.

 از این آیات چنین نتیجه گیری می شود که برخورد قرآن و اسلام با انسانهای مختلف فرق می کند. در بعضی جا ها دستور به برخورد نیک و پر محبت می دهد «با مردم سخن نیک بگویید»³  و در جای دیگر دستور به برخورد میانه می دهد: «محمد فرستاده خداست و کسانی که با او هستند در برابر کفار سر سخت و شدید و در میان خود مهربانند. «⁴

 امام رضا )علیه السلام) به عنوان اسوه کانون مهر و عاطفه نسبت به بندگان خدا بود. در زیارت آمده است السلام علی الامام الرئوف(سلام بر امام و پیشوای با رافت و مهربان) این لقبی است که از طرف خداوند به ایشان داده شده است. ایشان بیشترین محبت و مهربانی را نسبت به مردم و اهل خانه و خدمت گزارانشان داشتند. در روزی که ایشان مسموم شدند و در آن روز به شهادت رسیدند بعد از این که نماز ظهر را خواندند به فردی که نزدیکشان بود فرمودند: مردم )منظور اهل خانواده کارکنان و خدمتگزارانشان بودند) غذا خورده اند؟ آن فرد جواب داد: آقای من  درچنین وضعیتی کسی می تواند غذا بخورد؟ دراین لحظه که امام علیه السلام متوجه می شوند کسی غذا نخورده ،  می نشینند و دستور آوردن سفره ای را می دهند همه را سر سفره دعوت می کنند و آنها را یکی یکی مورد محبت قرار می دهند.⁵

 ایشان در جایی که مربوط به شخص خودشان بود بزرگترین گذشتها، عالی ترین ایثارها و بیشترین محبت را نسبت به دیگران داشتند . رفتار عملی امام رضا )علیه السلام) نشانه انسانی کامل و نمونه است که هیچ علاقه ای به دنیا و ظواهر آن ندارد.

 اگر فردی حتی کوچک ترین خدمتی برای امام رضا علیه السلام انجام می داد ، ایشان نهایت تشکر وقدردانی رابه جا می آوردند وحتما خدمت آن فرد را جبران می نمودند . آن حضرت به مستضعفان وگرفتاران توجه خاصی می کردند، اگرآنها گرفتاری وناراحتی داشتند ، سعی می کردند مشکل آنان را حل کنند. زیاد بودند افرادی که درسایه یاری رسانی های امام علیه السلام به خیری دست یافتند.

طاهره بهره مند

پی نوشت:

1- سوره فتح ، آیه 29

 2-سوره توبه ، آیه 73

 3-سوره بقره ، آیه 83

 4- سوره فتح ، آِ یه 29

 5-ر.ک : ابن بابویه ، صدوق، عیون اخبارالرضا ، علی اکبر غفاری، ج 2 ، ص 498